1990eko otsai­la­ren 11an ate­ra zen espetxe­tik Rolih­la­la Nel­son Man­de­la Afri­ka­ko Kon­gre­su Nazio­na­le­ko (ANC) bes­te buruzagi…

1990eko otsai­la­ren 11an ate­ra zen espetxe­tik Rolih­la­la Nel­son Man­de­la Afri­ka­ko Kon­gre­su Nazio­na­le­ko (ANC) bes­te buru­za­gi batzue­kin bate­ra. 27 urte baino gehia­go pasa­tu zituen kar­tze­lan.

1940eko hamar­ka­dan ANCe­ko gaz­te­ria sor­tu zuen. Sinetsi­ta zegoen bide ez bio­len­toen bidez aparthei­da­ren sis­te­ma ez zute­la ordez­ka­tu­ko. Hori dela eta, 50eko hamar­ka­da erdial­de­tik aurre­ra alder­di­ko buru­za­giak horre­taz kon­ben­tzitzen saia­tu zen. ANCe­ko goi kar­gu­du­nak eta Hegoa­fri­ka­ko Alder­di Komu­nis­ta kon­tra ager­tu ziren arren, alder­di­ko bes­te kide batzue­kin bate­ra Man­de­lak Umkhon­to we Siz­we (MK) sor­tu zuen. ‘Nazioa­ren lan­tza’ herri arra­zia­li­za­tua­ren auto­de­fen­tsa­ra­ko eta aparthei­da­ren men­pe­ko­ta­su­ne­tik askatze­ko tal­de arma­tua zen. 

Albert Luthu­li ANCe­ko buru­za­giak Bakea­ren Nobel saria jaso zuen bide baketsu eta ez bio­len­to­ei irmo­ki eus­tea­ga­tik. Aste­be­te­ra, 1961eko aben­duan, 5 leher­gai­luk eztan­da egin zuten herrial­de­ko hain­bat hiri­ta­ko gober­nua­ren erai­ki­ne­tan. MKren lehen ekin­tza izan zen. Den­bo­ra gutxi­ra Man­de­la Arge­lia eta Etio­pia­ra joan zen for­ma­kun­tza mili­ta­rra jasotze­ra. Urte bete beran­dua­go buel­tatzean, bes­te kide batzue­kin bate­ra pre­so har­tu zuten eta bizi oso­ra­ko kon­de­na eza­rri zioten.

Borro­ka arma­tuak aurre­ra egin zuen. 80ko hamar­ka­dan zehar, erre­gi­men hegoa­fri­ka­rrak, nazioar­te­ko babe­sa gal­tzen ari zela, Man­de­la­ri nego­ziatze­ko auke­ra eskai­ni zion, beti ere bio­len­tzia­ri eta ira­ga­nean buru­tu­ta­ko ekin­tza arma­tuei uko egi­tea­ren bal­din­tza­pean. Man­de­lak ezetz esan zien beti. Azken auke­ra eta sona­tue­na 1985eko otsai­la­ren 10ekoa izan zen. Orduan hona­ko adie­raz­pe­na egin zuen Man­de­lak: ‘Soi­lik gizon askeek nego­zioa deza­ke­te. Pre­so dagoen inork ezin du akor­dio­rik sina­tu, ez bai­ta­go ber­din­ta­sun bal­din­tze­tan. Asko esti­matzen dut nire aska­ta­su­na, bai­na are gehia­go esti­matzen dut nire herria­ren aska­ta­su­na’. 18 pre­sok onar­tu zuten akor­dioa. Nel­son Man­de­lak 5 urte gehia­go egin zituen kar­tze­lan. 71 urte­re­kin ate­ra zen. Ia hiru hamar­ka­da ziren inork bere aur­pe­gia iku­si ez zue­la. Ordu­ra­ko legaliz